11 نکته جالب در خصوص جایزه نوبل

جایزه نوبل معتبرترین جایزهٔ علمی است که به یک دانشمند تعلق می‌گیرد. جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵، به وصیت کارخانه‌دار و شیمیدان سوئدی، آلفرد نوبلکه بیشتر او را به دلیل ابداع دینامیت می‌شناسند، پایه‌گذاری شد.

در سال ۱۹۰۱میلادی، نخستین جوایز این بنیاد اهدا شد. طبق وصیت وی، پنج جایزه به‌طور سالانه در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیاتو صلح؛ به افرادی تعلق می‌گیرد که بیشترین خدمت را به بشرکرده باشند.

ششمین جایزه یعنی نوبل اقتصادنیز در سال ۱۹۶۸میلادی، توسط بانک مرکزی سوئدپایه‌گذاری شد که البته در لیست جوایز مرتبط با بنیاد نوبل جایی ندارد.

جشن اهدای جوایز

کمیته‌ها و مؤسساتی که جزو هیات انتخاب جوایز هستند اغلب نام برندگان را در ماه اکتبر اعلام می‌کنند. این جوایز در یک مراسم رسمی که در ۱۰دسامبریعنی سالگرد درگذشت آلفرد نوبل برگزار می‌شود به برندگان اهدا می‌شوند. مراسم جایزه صلح نوبل از ۱۹۰۵تا ۱۹۴۶در موسسه نوبل نروژ، پس از آن در ابتدا در دانشگاه اوسلوو از سال ۱۹۹۰ در عمارت شهرداری اوسلوبرگزار شده‌است. سایر مراسم‌های اهدای جوایزاز سال ۲۰۰۵در سالن کنسرت استکهلمبرگزار شده‌اند. هر سال هر یک از جوایز حداکثر به سه نفر اهدا می‌شود. هر جایزه عبارتست از یک مدال طلا، یک دیپلم افتخار و مبلغی پول. در حال حاضر مبلغ اهدایی در حدود ۱۰ میلیون کرونای سوئد(اندکی بیش از یک میلیون یورویا 3/1 میلیون دلار ایلات متحده)می‌باشد.                                                                                                                                       

جایزه نوبل، برخلاف تصورات می تواند پر از حوادث پیچیده و دور از انتظار باشد، از سپری کردن زندان تا ریزه کاری های انتقال این جایزه.

پیچیدگی ها و دشواری ها بر سر راه جایزه نوبل، حتی قبل از اینکه این مهم ترین جایزه معتبر جهان در سال 1901 به اولین شخص برسد، شروع شد. در اینجا لیستی از نکته های جالب و حقایق پیرامون آن را، که برخی از دریافت کنندگان این جوایز خود بیان داشته اند، برایتان جمع آوری نموده ایم"

1-کلماتی پر از احساس:

به گفته راندی شکمن (Randy Schekman) که به خاطر تحقیقاتش در زمینه انتقال سلولی برنده جایزه نوبل شد، در این مراسم دریافت کنندگان جایزه نمی توانند خود در مراسم اهدای جایزه سخن رانی کنند. ایشان گفتند که متن سخنرانی باید تا 24 ساعت قبل از برگزاری مراسم به بنیاد نوبل (the Nobel Foundation) ارسال شود تا بتوانند آن را به سوئیسی ترجمه کنند.

2- سپری کردن دوران محکومیت.

سه نفر از کسانی که مفتخر به دریافت جایزه نوبل شده بودند در حال سپری کردن دوران محکومیت شان بودند، و هر سه برنده جایزه نوبل در بخش صلح بودند.

روزنامه نگار و فعال صلح کارل وان اوسیتسکی (Carl von Ossietzky) در سال 1935؛

آنگ سان سو چی (Aung San Suu Kyi) سیاست مدار برمه ای در سال 1991.

و فعال حقوق انسان ها لیو زیابو (Liu Xiaobo) از کشور چین در سال 2010.

3- چقدر این جایزه ارزش دارد؟

لئون لدرمن، برنده جایزه فیزیک سال 1988 به خاطر کشف میون نوترینو، به خاطر پرداخت هزینه های بیمارستانی اوایل امسال جایزه خود را فروخت. خریدار، که قصد نداشت هویتش فاش شود، 765،000 دلار بابت این مدال پرداخت کرد. تنها دو عدد از جوایز نوبل در دوران زندگی دریافت کنندگان فروخته شد و هر دو نیز سال پیش اتفاق افتاد.

4- سیاست برگشت.

میلیونر روسی آلیشر عثمانف 4.7 میلیون دلار به خاطر جایزه نوبلی که زیست شناس جیمز واتسون به خاطر کار هایش برای افشای رمز و راز مارپیج دوگانه مولکول DNA انجام داد، پرداخت نمود. ولی بعد او این جایزه را به صاحبش برگرداند و گفت که این جایزه باید در نزد بررنده اش باقی بماند و پولی که پرداخت کرده نیز باید صرف تحقیقات علمی شود.

5- امنیت دشوار

برایان اشمیت (Brian Schmidt)، برنده جایزه نوبل فیزیک سال 2011 به خاطر کشف انرژی تاریک، در حین حمل جایزه خود در فرودگاه به مشکل مواجه شد. ابشان گفتند:" با خودتان فکر می کنید که حمل کردن جایزه نوبل به این طرف و آن طرف بی دردسر خواهد بود. و همین طور هم بود، تا زمانی که می خواستم فارگو (در ایالت داکوتای شمالی) را ترک کنم و وسایلم از دستگاه اشعه ایکس عبور نمود."

6- بر فراز تپه ها؟

سن متوسط دریافت کنندگان این جایزه، در تمامی زمینه ها، 59 سال است و مسن ترین برنده آقای لینونید هورویچ (Leonid Hurwicz) بودند که در سال 2007 جایزه نوبل اقتصاد را از آن خود نمودند.

جوانترین برنده نیز خانم ملاله یوسف زی از افغانستان بود و در سال 2014 هنگامی که تنها 17 سال سن داشت موفق به دریافت این جایزه شد.

7- پول من کجاست؟

آدولف هیتلر سه برنده نوبل آلمانی را از دریافت جوایز شان منع کرد. ریشارد کون (Richard Kuhn) در بخش شیمی سال 1939؛

 آدولف بوتنانت (Adolf Butenandt) در بخش شیمی سال 1939؛

و گرهارد دماک (Gerhard Domagk) در بخش فیزیولوژی و طب در سال 1939.

 بعد ها، هر سه نفر موفق به دریافت دیپلم و مدال خود شدند ولی پولی به آنها پرداخت نشد.

8- شروعی پر تنش.

در نوامبر سال 1895، شیمی دان سوئیسی آلفرد نوبل (بنیانگذار مراسم جایزه نوبل) آخرین وصیت و خواسته خود را امضا کرد، در حالی که بیشتر اموال خود را وقف بنیانگذاری مراسم جایزه نوبل بعد از مرگش کنند. در وهله اول این عمل او با مخالفت هایی رو به رو شد. خانوده او با این تصمیم مخالفت کردند و کمیته انتخابی او برای این مراسم نیز از اجرای وصیت او ممانعت به عمل آورد. این اتفاقات 5 سال قبل از برگزاری اولین مراسم جایزه نوبل روی داد.

9- انجام درخواست.

زمانی که جان باردین، برنده نوبل فیزیک در سال 1956، بخاطر کمک هایش در توسعه یک تئوری در ارتباط با مواد ابر رسانا، بیشتر اعضای خانواده اش را در خانه رها کرد و آنها را به مراسم نبرد. الین آگنبرون (Eliene Augenbraun)، ویراستار فیلم در وبسایت Scientific American  اینگونه توضیح می دهند که:" پسرش به من گفت پدرش می خواست همگی مان به مدرسه برویم و برای امتحانات خودمان را آماده کنیم."

شاه کشور سوئیس متوجه عدم حضور اعضای خانواده او می شود و به همین خاطر او را سرزنش می کند. آقای باردین نیز قول می دهد "دفعه بعد" آنها را با خود به مراسم بیاورد. در سال 1972 او دوباره مفتخر به دریافت جایزه نوبل شد (و سومین فردی در تاریخ شد که دوبار این جایزه را از آن خود نموده). در این زمان، او تمامی خانواده خود را به مراسم دریافت جایزه برد.

10- زمان مرگ.

در دهه 1970، بنیاد نوبل تصمیم گرفت دیگر این جایزه به شخصی که فوت نموده تعلق نگیرد (قبلا، دو مرتبه به اشخاصی که فوت کرده بودند، اهدا شده بود.). با این حال در سال 2011 یک برنده در بخش فیزیولوژی و طب، رالف استایمن (Ralph Steinman)، سه روز قبل از برگزاری مراسم ، بدون اینکه مسئولین برگزار کننده مراسم متوجه شوند، فوت می کنند. ولی برگزار کنندگان تصمیم می گیرند اهدای جایزه را لغو نکنند.

11- زمان های بسیار طولانی.

در برخی مواقع یک تاخیر قابل توجه بین انجام یک کار مستحق دریافت جایزه توسط یک دانشمند و زمان دریافت جایزه به وجود می آید. این زمان به طور متوسط بین 20 تا 30 سال، بسته به زمینه فعالیت، طول می کشد. در بعضی مواقع حتی این زمان طولانی تر نیز هست: در سال 1966 پیتون راوس (Peyton Rous) به خاطر فعالیت هایش بر روی ویروس هایی که موجب سرطان می شدند، مفتخر به دریافت جایزه نوبل در بخش فیزیولوژی و طب شد، کشفی که بر اساس تحقیقات انجام گرفته شده در اوایل دهه 1910 انجام شده بود. زمانی به درازای تقریبا 50 سال.

 از سوی دیگر، در سال 1957 چن نینگ یانگ (Chen Ning Yang) و تسونگ-دائو لی (Tsung-Dao Lee) موفق به دریافت جوایز نوبل به خاطر تحقیقاتشان بر روی قوانین برابری در زمینه فیزیک ذرات شدند، تحقیقاتی که در سال 1956 انجام شده بود.